SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

VİTR BAHSİ

<< 1438 >>

NUMARALI HADİS-İ ŞERİF:

 

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ حَدَّثَنِي نَافِعٌ عَنْ ابْنِ عُمَرَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ اجْعَلُوا آخِرَ صَلَاتِكُمْ بِاللَّيْلِ وِتْرًا

 

İbn Ömer (r.a.)'dan; Resulullah (s.a.v.)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:

 

"Gece en son kıldığınız namaz vitir olsun."

 

 

İzah:

Buhâri, vitir, salat; Müslim, müsafirin (benzeri) ; Tirmizî, mevakit; Ahmed b. Hanbel, II, 20, 102, 143.

 

Hadis-i şerifde bahis konusu edilen gece namazından muradın mutlak nafile olması muhtemel olduğu gibi teheccüd namazı olması da mümkündür.

 

Cumhura göre buradaki "olsun" emri vücûba değil, nedbe delâlet eder.

 

Hadis-i şerîf gece namazlarını vitir ile bitirmenin müstehab olduğuna delâlet etmektedir. Bundaki hikmet, gece namazlarını tek ile başlayıp tek ile bitirmek olsa gerektir. Çünkü gecenin ilk namazı olan akşam namazı üç re­kattır. Yani tekdir. Gece ibâdetlerinin sonuncusunun da ilkine uygun düş­mesi için Resulüllah (s.a.v.) bunu emretmiş olabilir. Gecenin girmesiyle birlikte tek rekatlı bir namaz ile ibâdete başlamaktaki sır bitimine de teşmil ediliyor demektir. Amellerin başlangıç ve bitimindeki önemin, ortasından daha faz­la olduğu = gündüzün iki tarafında, gecenin de (gündüze) yakın saatlerinde (dosdoğru) namaz kıl”[Hûd 114] âyet-i kerimesi ile Müslim'in Câbir (r.a.)'den rivayet ettiği "gecenin sonundaki namaz meşhuddur" hadis-i şerifinin delâleti ile bu vakitlerde yapılan duanın daha çok kabûlu umulduğu içindir.

 

Bazı âlimler, bu hadise dayanarak vitir namazını kılan bir kimsenin bu­na bir rekat daha ilâve ederek istediği kadar nafile kılıp sonunda vitri iade etmesinin caiz olduğunu söylerler. Hatta İshak b. Râhûye'nin de içinde bu­lunduğu bu grub "vitri kılıp da uyuyan bir kimse uyanıp vitre bir rekat ilâve ederek çiftlemeden ikişer ikişer nafile kılsa ve bunların sonunda vitir kılma-sa bu hadise muhalefet etmiş olur" derler.

 

Ahmed b. Hanbel'in rivayet ettiğine göre, İbn Ömer (r.anhuma) böyle yapanlardandır. Bizzat îbn Ömer'in ağzından yapılan rivayet şöyledir: "Eğer ben vitri kıldıktan sonra uyur, sonra da gece namaz kılmak istersem, bir re­kat ilave ederek evvelki vitri çiftlerim. Bilâhere ikişer ikişer nafile kılar, bi­tince de tek rekatle vitir kılarım. Çünkü Resulüllah( s.a.) bize gece namazımızın sonuncusunu vitir olmasını emretti."

 

Ulemânın çoğunluğu ise, vitri kılıp uyuduktan sonra teheccüde kalkan kimsenin, bundan sonra gelecek olan "iki vitir yoktur," hadisine dayana­rak vitri iade etmeyeceğini söylerler. Çünkü iade etse, vitir çift rekate dönü­şeceğinden tek rekatlı kılmadaki hikmet ortadan kalkacaktır. Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer'in vitri kılıp uyudukları ve teheccüdü kıldıktan sonra vitir kıl­madıkları rivayet edilir. Bu büyük sahâbîlerin fiilleri Müslim'in rivayet etti­ği "gecenin sonunda kalkamayacağından korkan kimse, vitri gecenin başında kılsın..." mealindeki hadise tamamen uygundur.

 

İmam Şafiî'nin Hz. Ali'den naklettiği şu cümleler, yukarıdaki görüşle­rin tümünü bünyesinde toplamaktadır: "Vitir üç çeşittir: a.İsteyen gecenin başında vitri kılıp uyur. Uyanırsa, isterse bir rekat ilâve ederek onu çiftler ve fecre kadar ikişer ikişer nafile kılar. Sonunda vitri kılar.

 

b. İsterse uyanınca sabaha kadar ikişer ikişer nafile kılar, vitri iade etmez.

 

c. İsteyen de vitri gecenin sonunda kılar."

 

Bu mesele bundan sonraki hadiste daha etraflı olarak ele alınacaktır.

 

Üzerinde durduğumuz hadis-i şerifi Hanefiler vitrin vâcib olduğuna de­lil saymışlardır.